Maymun Çiçeği Virüsü pandemiye sebep olabilir mi?

Maymun Çiçeği virüsü, Poxviridae ailesindeki Orthopoxvirus cinsine ait, çift iplikçikli bir DNA, hayvan virüsü ve bir türüdür. Variola, sığır çiçeği ve vaksinya virüslerini içeren insan ortopoks virüslerinden biridir. Çoğunlukla orta ve batı Afrika’da görülen ve deride kabarcık, kaşıntı, kızarıklık, gibi belirtilerin yanında yüksek ateş, lenf nodüllerinin şişmesi, üşüme gibi belirtiler gösteren ve ölüme sebebiyet verebilen maymun çiçeği hastalığı hızla yayılıyor.

Çiçek hastalığına neden olan variola virüsünün doğrudan atası veya doğrudan soyundan değildir. Dünya Sağlık Örgütü, BBC News’e yaptığı açıklamalarda, Maymun çiçeği virüsü vakalarının artacağı uyarısı artacağını rapor etti. WHO, vakaların görüldüğü ülkelerle işbirliği içinde virüs tespit çalışmalarını artırmayı ve salgın yönetimi konusunda yardımcı olmayı hedeflediklerini duyurdu. Örgüt semptomların 2-4 hafta arası sürdüğünü, ölüm oranının ise yüzde 3-6 arasında olduğunu aktardı. WHO Avrupa Direktörü Hans Kluge de “Yaz mevsimi yaklaşırken büyük buluşmalar, festivaller ve partiler nedeniyle yayılımın hızlanmasından endişe ediyorum” ifadelerini kullandı. WHO internet sitesinden maymun çiçeğine dair en fazla sorulan soruları ve yanıtlarını da paylaştı. Virüs ABD’de, yakın zamanda Kanada’ya seyahat etmiş bir erkekte tespit edilmişti. Avrupa’da ilk maymun çiçeği vakasının tespit edildiği İngiltere’de ise şu ana dek 9 vaka bildirildi.

Maymun çiçeği, nadir görülen bir virüs. Çiçek hastalığına benzer bir hastalığa neden oluyor. Ancak maymun çiçeği görülen kişilerde hastalık daha hafif geçiyor ve uzmanlar bu durumda bulaşma olasılığının daha düşük olduğunu söylüyor. Virüs genellikle tropik yağmur ormanlarının yakınındaki Batı Afrika ülkelerinde görülüyor. Virüsün, Batı Afrika ve Orta Afrika olmak üzere iki ana türü var.

İngiltere’de hastalığın bulaştığı iki kişi Nijerya’ya seyahat etmişti. Bu nedenle daha hafif geçen Batı Afrika virüsünü kapmış olmaları muhtemel ancak durumları henüz doğrulanmadı. Bildirilen üçüncü vaka, virüsün hastalardan bulaştığı bir sağlık çalışanıydı. Diğer dört vakanın üçü başkent Londra’da ve biri İngiltere’nin kuzeydoğusunda görüldü. Bunların birbirleriyle bilinen herhangi bir bağlantısı yok. Bu kişilerin yurt dışına seyahat etmedikleri için virüsü İngiltere’de kaptıkları düşünülüyor.

Semptomları neler?

Virüsün ilk belirtileri ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı, kas ağrısı ve halsizlik. Ateş düştükten sonra, genellikle yüzde başlayan ve daha sonra vücudun diğer bölgelerine, çoğunlukla avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebiliyor. Çok kaşıntılı olabilen döküntü değişip bir kabuk oluşturuyor ve farklı aşamalardan geçtikten sonra düşüyor. Yaraları iz bırakabiliyor. Virüs genellikle kendiliğinden geçiyor ve hastalık 14 ila 21 gün sürebiliyor.

Nasıl bulaşıyor?

Virüs, maymun çiçeğine yakalanmış başka bir kişiyle yakın temas halinde yayılabiliyor. Virüs vücuda deri sıyrıkları, solunum yolu, gözler, burun veya ağız yoluyla girebiliyor. Cinsel ilişki sırasında doğrudan temas yoluyla da bulaşabiliyor. Virüs ayrıca bulaştığı maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi hayvanlar ya da yatak takımı ve giysi gibi nesnelere temas yoluyla yayılabiliyor.

Ne kadar tehlikeli?

Virüse yakalananlarda vakaların çoğu hafif geçiyor. Virüs bazen su çiçeğini andırıyor ve birkaç hafta içinde kendi kendine yok oluyor. Ancak bazen daha şiddetli olabiliyor. Daha önce Batı Afrika’da ölümlere neden olduğu bildirilmişti.

Salgınlar ne kadar yaygın?

Virüse ilk kez bir maymunda rastlandı. 1970’ten bu yana 10 Afrika ülkesinde salgınlar görüldü. Afrika dışındaki ilk vakalar 2003 yılında ABD’de görülen salgınla kaydedildi. Hastalık, insanlara çayır köpeklerinden geçmişti. Köpeklereyse ülkeye ithal edilen küçük memelilerle taşınmıştı. Toplam 81 vaka bildirildi ancak bu vakaların hiçbiri ölümle sonuçlanmadı.

• Maymun çiçeği virüsü: İngiltere’de vaka sayısı 20’ye yükseldi, hükümet aşı stoğunu artırıyor
• Maymun çiçeği virüsü: Belçika’da vaka sayısı ikiye yükseldi, zorunlu karantina gündemde
• Nadir görülen maymun çiçeği virüsü nedeniyle ABD’de 200 kişi takip altında 2017’de Nijerya, ülkenin resmi kayıtlara geçen son maymun çiçeği salgınından yaklaşık 40 yıl sonra, en büyük salgını yaşadı. 172 şüpheli maymun çiçeği vakası kayda geçti ve hastaların yüzde 75’inin 21 ila 40 yaşları arasındaki erkekler olduğu bildirildi.

Tedavisi var mı?

Maymun çiçeğinin tedavisi yok ancak salgınlar virüsün yayılmasının önüne geçilerek kontrol edilebiliyor. Çiçek hastalığına karşı aşılamanın maymun çiçeği hastalığını önlemede yüzde 85 etkili olduğu kanıtlanmıştı. Aşı hala bazen kullanılabiliyor.

• Kitlesel aşılama 1950’lerde Glasgow’da salgını nasıl durdurdu?
• Covid-19 ile yaşamayı nasıl öğreneceğiz?

Salgın olasılığı var mı?

İngiltere’de halk sağlığı uzmanlarına göre ulusal bir salgın riski oldukça düşük. Nottingham Üniversitesi’nden Moleküler Viroloji Profesörü Profesör Jonathan Ball, “Maymun çiçeği bulaşan bir kişiyle temasta bulunan 50 kişiden sadece birinin hastalığa yakalanması virüsün bulaşıcılığının ne kadar zayıf olduğunu gösteriyor” diyor ve ekliyor: “Ülke çapında bir salgının eşiğinde olduğumuzu düşünmek yanlış olur.”

İngiltere Halk Sağlığı Ulusal Enfeksiyon Servisi (PHE) Direktör Yardımcısı Doktor Nick Phin de maymun çiçeğinin insanlar arasında kolaylıkla yayılmadığını, bu nedenle salgın riskinin çok düşük olduğunu belirtiyor.PHE, hastalarla yakın temasta bulunanları takip ediyor.

Yazının bir kısmı BBC NEW’ den alınmıştır.

Prof.Dr.Reşit ÖZKANCA

Konu ile ilgili yorumlarınızı bekliyorum